Czy zastanawiałeś się kiedyś nad tym, w jaki sposób Twoje otoczenie rodzinne wpłynęło na dokonane przez Ciebie wybory zawodowe? Wiesz, gdzie pracował Twój pradziadek? Przypominasz sobie, co mówili o ciotce, która pierwsza w rodzinie miała swoją firmę? To bardzo ciekawe zagadnienia, którym nie poświęca się zazwyczaj dużo uwagi w głównym nurcie narracji o karierze. A szkoda. Badacze związani z psychologią społeczną i doradztwem zawodowym już dawno ustalili, że zarówno historie rodzinne, jak i przekonania kształtowane w nas z udziałem rodziny i bliskich znajomych mogą mieć znaczący wpływ na nasze funkcjonowanie zawodowe. Czasami wyobrażenia dotyczące konkretnych ról zawodowych, pozytywne lub negatywne skojarzenia z dzieciństwa bądź wczesnej młodości pozostają w nas bardzo długo i często na poziomie nieświadomym wpływają na to, jakie podejmujemy decyzje w sprawie pracy. Temat pachnie nieco psychoterapią, choć podchodząc do jego analizy z klientem trzymamy się ram procesu coachingowego. Co ciekawego możesz odkryć, analizując zawodową historie swojej rodziny i przekonania dotyczące kariery, które wyniosłeś z domu?
Gdzie pracował wuj Stefan, czyli stwórz zawodowy genogram rodziny
Jeśli robiłeś kiedyś drzewo genealogiczne rodziny, to warto wyjąć je z zakurzonego pudła i przyjrzeć mu się pod zupełnie innym kątem. Spróbuj określić, co robili zawodowo Twoi przodkowie, jakie mieli pasje, a czym zajmują się osoby, które obecnie żyją. To może być naprawdę ciekawa podróż w czasie! Założę się, że wiedza o życiu zawodowym wielu osób z rodziny będzie dla Ciebie białą plamą. Może takie dochodzenie sprawi, że odnowisz kontakty z dalszymi członkami rodziny, aby dowiedzieć się więcej. A do czego w praktyce może przydać Ci się taka wiedza?
Potraktuj rodzinne ścieżki kariery jako skarbnicę pomysłów
Znajomość ścieżek zawodowych Twojej rodziny to doskonałe źródło inspiracji. Być może zawody i pasje Twoich przodków zaintrygują Cię na tyle, że będziesz chciał ich spróbować? Pamiętaj, że w rodzinie często dziedziczymy smykałkę do różnych zajęć, niektórzy odkrywają w sobie takie talenty po latach, zupełnie nie wiedząc, że ich dziadek w wolnym czasie malował obrazy, a stryjenka chałturzyła ucząc dzieci na wsi francuskiego. Ważne, aby nie skupiać się tylko na pracy zarobkowej – w przeszłości wiele osób wykonywało poślednie zawody, ale robili coś bardzo interesującego społecznie lub w ramach rozrywki. W przypadku żyjących członków Twojej rodziny możesz czerpać od nich wiedzę dotyczącą danej roli zawodowej i sytuacji na rynku pracy w tym obszarze. Często szukamy informacji w Internecie, a nie sięgamy tam, gdzie nam najbliżej.
Prześledź rodzinne schematy decyzyjne dotyczące pracy
Patrząc na zawodowy genogram, być może dostrzeżesz pewne wzorce, które powtarzały się w Twojej rodzinie. Może jakieś role zawodowe były „dziedziczone” z dziada pradziada? A może dostrzeżesz bardzo różne zawody, ale będą one pasowały do pewnej kategorii, np. pomoc innym albo prace techniczne? Zastanów się, na ile sam poprzez swoje decyzje odtwarzasz podobny schemat. Jeśli tak, to czy robisz to świadomie i czy tego właśnie chcesz? Czasami możesz czuć się zobligowany rodzinną tradycją albo wprost otrzymywałeś informacje od członków Twojej rodziny, jaka jest pożądana ścieżka kariery, na której Cię widzą.
Sprawdź, czy Twoje przekonania związane z pracą są naprawdę Twoje
W środowisku rodzinnym nasiąkamy pewnymi przekonaniami dotyczącymi pracy. Być może w Twojej rodzinie pewne role były kojarzone z prestiżem, a inne traktowane jako zajęcie podejrzane albo ryzykowne. W tym nurcie pojawiają się także wartości, które z jakichś powodów były ważne w pracy, w tym na przykład stosunek do wolności zawodowej czy pieniędzy. Dostrzeżenie takich rodzinnych przekonań i zidentyfikowanie ich źródła bywa bardzo pomocne w doradztwie kariery. Pozwala bowiem „odkleić” się od nich i spojrzeć na nie z dystansu oraz zdecydować, czy przy nich pozostajesz. W młodym wieku wiele przekonań przyjmujemy bezwiednie i nigdy ich nie weryfikujemy, a może warto? Szczególnie, jeśli stają się one przeszkodą w zmianach zawodowych. Dla przykładu, w mojej najbliższej rodzinie nikt nie prowadził własnego biznesu, tego rodzaju działalność była postrzegana jako ryzykowna, trudna i „dla wybranych”. Takie przekonanie nie ułatwiało mi startu z własną firmą, potrzebowałam je przepracować i zweryfikować, by ruszyć dalej. Z drugiej strony, wzmacniające było dla mnie zawsze przekonanie dotyczące wartości pracy na rzecz innych, które w sobie pielęgnuję.
Odkryj rodzinne mity zawodowe
Na koniec kwestia powtarzanych w rodzinie legend, które w sposób pozytywny lub negatywny mogą wpływać na to, jak postrzegamy siebie na rynku pracy. To opowieści o jakimś mitycznym talencie, który przechodzi w rodzinie z pokolenia na pokolenie, o naturalnie mocnych stronach rodziny. Niektóre opowieści są cokolwiek deterministyczne – mówią o klątwie powtarzających się niepowodzeń biznesowych, bezrobocia albo braku wpływu na własną przyszłość zawodową. Jak we wszystkich mitach, także tutaj mogą pojawić się ciekawi herosi i czarne charaktery. Osoby, które naprawdę „coś” osiągnęły albo popłynęły pod prąd tradycji rodzinnej. Z którymi z nich bardziej się utożsamiasz?
Zapraszam Cię do analizy zawodowych dziejów Twojej rodziny. Jest niemal pewne, że w tym procesie coś Cię zaskoczy.
